13 Νοεμβρίου 2015

Τι είναι η Φάβα.



Γνωριμία με την Φάβα, γιατί οι καιροί είναι δύσκολοι.
Laathyrus digitatus.

Το γεγονός είναι ότι τους καιρούς τους κάνανε δύσκολους αυτοί που χειρίστηκαν και χειρίζονται το μέλλον των παιδιών μας. Και επειδή ένα βασικό συνθετικό της καθημερινότητας μας βρίσκεται και στο τραπέζι της κουζίνας, καλό θα ήταν να συνοδεύσουμε την Φάβα που μόνο αυτή πλέον μπορούμε να φάμε ( στην αρχαία Ελλάδα ήταν το φαγητό των φτωχών), με πληροφορίες για το πώς έφτασε στην σύγχρονη Ελλάδα αυτή η τροφή με την μακρά ιστορία.

Για να μπορέσουμε να βάλουμε μια σειρά στην κατανόηση της έννοιας «Φάβα» θα πρέπει πρώτα να μιλήσουμε για τα φυτικά είδη που εμπλέκονται στην υπόθεση.

  • Η ονομασία φάβα με αναφορά στο φυτικό βασίλειο, έχει δοθεί στο φυτό Βικία η Φάβα (Vicia faba) και είναι είδος βίκου. Η δημώδης ονομασία του φυτού αυτού είναι κουκί και έτσι είναι γνωστό.
  • Ένα άλλο είδος βίκου, το  είδος Vicia ervilia (Βικία η Ερβίλια) πιο γνωστό σαν ρόβι  ήταν γνωστό στην αρχαία Ελλάδα ως όροβος έχει και αυτό συμμετοχή στην υπόθεσή μας.
  • Ένα άλλο φυτό που εμπλέκεται είναι το φυτικό γένος  Lathyrus (Λαθούρια) και ειδικότερα το είδος Lathyrus clymenum.
  Λαθούρι
  • Το γνωστό μας Φασόλι ( Phaseolus vulgaris)
  • και η γνωστή μας Φακή που προέρχεται από το φυτό Lens culinaris.


Η λέξη Φάβα λοιπόν με την σημερινή έννοια δεν παραπέμπει σε κάποιο φυτικό είδος αλλά   αποτελεί μαγειρικό προϊόν που συνήθως συνοδεύει το τσίπουρο ως μεζές.
Παρασκευάζεται από το φυτό λαθούρι του οποίου η επιστημονική ονομασία είναι Lathyrus.
Ειδικότερα η Φάβα Σαντορίνης, έχει αναγνωριστεί από το 2006 από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης  και αποτελεί τους αποξηραμένους , αποφλοιωμένους και θρυμματισμένους σπόρους του φυτού Lathyrus clymenum ( είδος λαθουριού) που καλλιεργείται στα νησιά Θήρα, Θηρασία , Παλαιά και Νέα Καμένη , Άσπρο , Χριστιανή και Ασκανιά της Περιφερειακής Ενότητας Κυκλάδων.

Η λέξη Φάβα δεν έχει ελληνικές ρίζες αλλά προέρχεται από την λατινική λέξη fava . Η οποία με την σειρά της έχει ινδοευρωπαϊκή καταγωγή , προερχόμενη από την λέξη  bhabhā και παραπέμπει στο Φασόλι.

Στην Αρχαία Ελλάδα το αντίστοιχο μαγειρικό προϊόν της Φάβας ονομαζόταν Έτνος . Υπήρχαν μάλιστα διάφορα είδη του φαγητού «έτνος» Κυάμινον έτνος (Φάβα από κουκιά.)   , Φάκιον έτνος(Φάβα από φακές.), ορόβιον έτνος (Φάβα από ρόβι.)και λαθούριον έτνος ( Φάβα από λαθούρι). Το προϊόν ήταν χυλός από όσπρια όπως το ρεβύθι το λαθούρι και το κουκί. Το μαγειρικό προϊόν αυτό λοιπόν αφού πέρασε μέσα στους αιώνες από λαούς και πολιτισμούς έφτασε στην δεύτερη χιλιετία με την ονομασία Φάβα , περιορίζοντας τα όσπρια που το παράγουν μόνο στα λαθούρια.
Έτσι θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι ως Φάβα σήμερα εννοούμε τον χυλό των σπόρων του φυτού λάθυρος. (Lathyrus sp.).