30 Απριλίου 2010

Serapias lingua(L).


Σεραπιάς η Γλώσσα.

Πιθανώς η πρώτη λογχίτις του Διοσκορίδη. Το όνομα του γένους δόθηκε προς τιμήν ενός αιγύπτιου θεού του Σάραπη. Ουσιαστικά η θεότητα ήταν γέφυρα μεταξύ δυό πολιτισμών του Αιγυπτιακού και του Ελληνικού . Η θεότητα είχε στοιχεία από τον Έλληνα θεό του κάτω κόσμου Άδη και τον Όσιρι "άρχοντα του θανάτου στην Αίγυπτό" από όπου και προέρχεται η σύνθεση του νέου ονόματος. Πρόκειται για πολυετές φυτό με σφαιρικούς κονδύλους. Χαρακτηριστικό το άνθος του γένους με το γλωσσάριο να προεξέχει . Στο εσωτερικό του άνθους η θερμοκρασία του χώρου είναι τουλάχιστον 1,5 βαθμό C μεγαλύτερη από την θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Με τον τρόπο αυτό το φυτό δελεάζει τα έντομα να διανυκτερεύσουν μέσα σε αυτό εξασφαλίζοντας έτσι την γονιμοποίηση του το φυτό. Πολύ συχνό στο νομό Κιλκίς .

Orchis papilionaceae (L).


Ορχιδέα η Πεταλουδόμορφη.


Το όνομα του είδους θεωρώ πως αντιπροσωπεύει πλήρως το άνθος του φυτού. Το γλωσσάριο του άνθους πιο φαρδύ με ραβδώσεις μοιάζει πολύ με πεταλούδα που ζεσταίνει τα φτερά της στον ήλιο. Μπορεί να φτάσει τα 40 cm σε ύψος και η ταξιανθία του είναι σχετικά αραιή. Θα την δούμε σε ομάδες σε πολλές περιοχές του Κιλκίς . Εντύπωση μου προξένησε η παρουσία σε κάποια σημεία φυτών με σχεδόν λευκά άνθη. Πιθανώς ο μέγας όρχις του Θεόφραστου. Στην Ελλάδα αν και το φυτό προστατεύεται καλό είναι να γνωρίσουμε πως όσο και να προσπαθούμε δεν μπορούμε να μεταφυτεύσουμε ορχιδέες στον κήπο μας αφού η ανάπτυξη του φυτού προϋποθέτει την ύπαρξη μικροοργανισμών στο έδαφος. Γι αυτό και θα τα δούμε να αναπτύσσονται σε ομάδες οι οποίες απότομα διακόπτονται και δεν καλύπτουν όλη την περιοχή.

Crepis rubra L.


Κρηπίς η Ερυθρή.


Το χαρούμενο φυτό. Σε ηλιόλουστες ημέρες τα ροζ κεφάλια που μπορούν να φτάσουν και τα 5 cm σε διάμετρο καλύπτουν μεγάλες περιοχές σε λίγα όμως περιοχές του Κιλκίς. Το όνομα τού γένους προέρχεται από το σχήμα κρηπίδας (βάση της Ακρόπολης) που προσδίδουν τα ανθίδια στο κεφάλιο.Το γένος περιλαμβάνει πολλά μέλη όμως η ερυθρή είναι η μοναδική με ροζ άνθη. Όλα τα υπόλοιπα έχουν κίτρινα. Λατρεύει τις ηλιόλουστες καλά στραγγιζόμενες περιοχές . Είναι γνωστό και με το όνομα πικραλίδα . Συχνά το φυτό χρησιμοποιείται σε μπορντούρες σε κήπους κυρίως στην Νότια Ιταλία.

Lupinus micranthus Douglas.


Λούπινο το Μικρανθές.

Η ονομασία του γένους προέρχεται από την λατινική λέξη "lupus" , "λύκος" και αναφέρεται στην πεποίθηση που υπήρχε πως το φυτό προκαλούσε την καταστροφή της γονιμότητας του εδάφους, γεγονός που όμως δεν έχει βάση αφού όχι μόνο δεν καταστρέφει αλλά με τα αζωτοδεσμευτικά βακτήρια της ρίζας του, είναι από τα λίγα φυτά που μπορούν να εμπλουτίζουν το έδαφος με άζωτο. Η καλλιέργεια μάλιστα ψυχανθών όπως το λούπινο συνίσταται ως αμειψισπορά για την βελτίωση της γονιμότητας των εδαφών ιδιαίτερα σημαντικό για μια άγονη περιοχή όπως το Κιλκίς. Στην περιοχή μας το έχω συναντήσει σε μεγάλες, πυκνές ομάδες σε πολλές περιοχές .

28 Απριλίου 2010

Aristolochia rotuda L.


Αριστολόχια η Στρογγυλή .

Γνωστή και με το όνομα Αμπελοκλάδι. Το είδος πήρε το όνομά του από το σχήμα των φύλλων που αγκαλιάζουν τον βλαστό και είναι χωρίς μίσχο. Το γένος πήρε το όνομά του όπως γράφει και ο Διοσκουρίδης "......άριστα βοηθείν ταις λοχοίς....." (βοηθάει την λοχεία) . Το φυτό είναι δηλητηριώδες και έχει άσχημη μυρωδιά. Υπάρχουν αρκετές αναφορές για εξωτερική χρήση του φυτού κατά δερματικών παθήσεων. Ανήκει στα φυτά με ιδιαίτερους σχηματισμούς . Τόσο η μορφή των φύλλων όσο και το σχήμα του άνθους είναι μοναδικά. Ιδιαίτερα το άνθος με την μορφή λυχναριού που βέβαια δεν διαμορφώθηκε έτσι για αισθητικούς λόγους αλλά για να φυλακίζει έντομα για μία ημέρα, ούτως ώστε να πραγματοποιηθεί η γονιμοποίηση του φυτού. Αρκετά συχνό σε εμφάνιση σε όλο το Κιλκίς.

Orchis morio L.


Ορχιδέα η Νηπία.

Ίσως το πολυπληθέστερο είδος Ορχιδέας στο Κιλκίς. Μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 50cm , με φύλλα λογχοειδή επιμήκη και άνθος συνήθως ιώδες χωρίς όμως να λείπουν και άτομα με λευκά και ρόδινα άνθη. Στην Κύπρο είναι γνωστό ως " ουρά του λαγού ". Αποτελεί το βασικό συστατικό παρασκευής του ροφήματος που είναι γνωστό ως " Σαλέπι" . Οι αλεσμένοι βολβοί του φυτού ευτυχώς εισάγονται κυρίως από την Τουρκία και δεν προέρχονται από Ελληνικά φυτά αφού εδώ το φυτό όπως και όλα της οικογένειας προστατεύονται. Το εγκληματικό της εκρίζωσης του φυτού είναι πως για να αναπτυχθεί ένα φυτό ορχιδέας από σπόρο αφού πρώτα ικανοποιηθούν πολλές άλλες προϋποθέσεις , χρειάζεται 5-7 χρόνια, τα οποία μέσα σε 6 δευτερόλεπτα διαγράφονται . Ας παραμείνουμε προσεκτικοί με τίς Ορχιδέες, αποτελούν πλούτο του τόπου μας.

Ajuga genevensis


Αγιούγκα η Γενεβένσιος.

Στην περιοχή του Κιλκίς έχω συναντήσει μέχρι σήμερα δύο είδη του γένους Ajuga . Το συγκεκριμένο είδος ξεχωρίζει από το "reptans" το οποίο έχει παρόμοιο κυανό άνθος, στο ότι έχει τρίχες σε ολόκληρο τον βλαστό ενώ οι στήμονες προεξέχουν από το άνω χείλος. Το άνθος του φυτού είναι το τυπικό άνθος των χειλανθών όμως εντυπωσιακή είναι η φωτεινότητά του . Η Αγιούγκες ή αλλιώς Τσούγκες ονομάζονται και λιβανόχορτα και προτιμούν ηλιόλουστες τοποθεσίες με καλή αποστράγγιση.

Convolvulus althaeoides ssp.argyreus (L.)


Κομβόλβουλος ο Αλθαιοειδής.

Πολυετές φυτό με τριχωτό βλαστό και φύλλα σε σχήμα καρδιάς με αργυρό έντονα φωτεινό χρωματισμό. Τα ανώτερα φύλλα του φυτού με μεγάλες εγκοπές και τα άνθη με φωτεινό ροζ χρώμα με ποδίσκο πολύ μεγαλύτερο από αυτόν του αντίστοιχου φύλλου. Συνήθως σε ξερούς τόπους. Στην Ζάκυνθο είναι γνωστό με το όνομα (Καλόγερου Χορτάρι ). Το συνάντησα λίγο πριν την Ιαματική λίμνη του Κιλκίς την Πικρολίμνη . Σε ένα λόφο ξερό με έντονα κόκκινα πετρώματα με φόντο την λίμνη με εντυπωσίασαν τα αρκετά μεγάλα ροζ χωνάκια καθώς και τα αργυρά του φύλλα.

26 Απριλίου 2010

Orchis tridentata ssp.commutata



Ορχιδέα η Τρίδοντη.


Γνωστή και ώς νυφούλα . Μικρό σχετικά φυτό, φτάνει τα 25cm όμως πολύ χαριτωμένο αφού τα απαλά χρώματά του καθώς και κυματοειδής στα άκρα μεσαίος λοβός του προσδίδουν ανάλαφρη οπτική αίσθηση  . Στην περιοχή του Μαυροβουνίου οι πληθυσμοί του φυτού δεν είναι μεγάλη σε αντίθεση με την περιοχή του Παϊκου όπου η εμφάνιση του φυτού είναι πιό συχνή.

Buglossoides purpurocaerulea (L.) I.M


Βούγλωσσο το Κυανοπόρφυρο.

Είναι ένα πολυετές όρθιο φυτό.  Το γένος πήρε το όνομάτου από το σχήμα των φύλλων του που μοιάζει με την γλώσσα των βοοειδών με την βαθειά σχισμή στο κέντρο και τα φουσκωμένα πλάγια τμήματα. Το είδος πήρε το όνομά του από τον χρωματισμό του άνθους ο οποίος στην αρχή είναι ρόδινος στην συνέχεια όμως αποκτά ένα έντονο μπλε χρώμα τόσο φωτεινό που δίνει την αίσθηση πως φωτίζεται από μέσα. Και αυτό το συνάντησα σχεδόν 600 m κοντά στά σύνορα με την F.Y.R.O.M σε μιά πλούσια χλωριδικά περιοχή. 

25 Απριλίου 2010

Cephalanthera longifolia (L.) Fritsch


Κεφαλάνθηρο το Μακρόφυλλο.

Μιά από τίς πιο όμορφες ορχιδέες στο Κιλκίς. Το φυτό καλύπτετε το μισό από τα φύλλα και το μισό από την ταξιανθία με τα λευκά άνθη και τίς απαλές πράσινες ανταύγειες. Το παιχνίδισμα των κεφαλάνθηρων σήμερα ανάμεσα στίς Orchis morio και τίς Δακτυλόριζες έμοιαζε σα να  ήθελαν να με μπερδέψουν για να μην τις βρω σε μια περιοχή με αρκετά Muscari , στίς νότιες πλαγιές του Μαυροβουνίου λίγο έξω από την Ποντοκερασιά. Η φετινή χρονιά έχω την εντύπωση πώς οδήγησε τις ορχιδέες να ανθίσουν όλες μαζί. Άλλες χρονιές υπήρχε σειρά στην ανθοφορία.

Dactylorhiza romana (Sebast.)


Δακτυλόριζα της Ρώμης.

Η ορχιδέα αυτή πήρε το όνομα του γένους από την ελληνική λέξη "Δάκτυλο" αφού το σχήμα των βολβών του μοιάζει με δάχτυλα. Το είδος πήρε το όνομά του από την πρώτη καταγραφή στις αρχές του 19ου αιώνα στα περίχωρα τής Ρώμης. Αν και τα άνθη μοιάζουν αρκετά με αυτά του γένους Όρχις μιά εμφανής διαφορά που πρέπει να παρατηρήσουμε είναι τα φυλλαράκια στο σημείο που ενώνεται το άνθος με τον βλαστό . Στίς Όρχις είναι μικρό ενώ στο συγκεκριμένο είδος της δακτυλόριζας σχεδόν καλύπτει το άνθος. Την συνάντησα σε ανοιχτό κίτρινο αλλά και σε μωβ χρώμα.

Salvia viridis L.


Σάλβια η Πράσινη.


Γνωστή με το όνομα Σαρκοθρόβι. Πρόκειται για ετήσιο φυτό που μπορεί να φτάσει τα 50 cm. Χαρακτηριστικό της γνώρισμα το λοφίο από βιολετιά φύλλα που αναπτύσσει πάνω από τον βλαστό . Στην κορυφή του βλαστού και πάνω από την ταξιανθία αναπτύσσονται 4 με 6 βιολετή φύλλα . συνήθως αναπτύσσεται σε μεγάλες ομάδες και έτσι την έχω συναντήσει έξω από το Μεταλλικό και στα δεξιά του δρόμου πηγαίνοντας προς την Θεσσαλονίκη λίγο πριν περάσουμε τα όρια του νομού στην Νέα Σάντα - Κιλκίς . Το φυτό όπως και όλες σχεδόν οι Σάλβιες βοηθάνε σε στομαχικές διαταραχές.

Vinca herbacea Waldst.


Βίνκα η Χλοώδης.

Το φυτό ανήκει στην ίδια οικογένεια με την πικροδάφνη το προδίδει εξάλλου η έντονη ομοιότητα του άνθους. Όπως και η πικροδάφνη είναι και η βίνκα δηλητηριώδης , κάποια αλκαλοειδή όμως που έχουν απομονωθεί από το φυτό χρησιμοποιούνται στην ιατρική κατά των αιμορραγιών ενώ κάποια άλλα ρυθμίζουν την πίεση του αίματος. Στο Κιλκίς μέχρι σήμερα την συνάντησα μόνο σε μιά περιοχή οι πληθυσμοί όμως ήταν μεγάλοι και το ίδιο και το εύρος της περιοχής. Το παιχνίδι  με το φυτό ξεκίνησε πρίν από 3 χρόνια όταν και το πρωτοσυνάντησα .Για δυό χρόνια δεν έτυχε να το συναντήσω μέχρι εφέτος που βρέθηκα στην περιοχή με την πλούσια ανθοφορία του φυτού.

23 Απριλίου 2010

Orchis provincialis ssp.provincialis Balb.


Ορχιδέα η Επαρχιακή.

Όμορφη λεπτόκορμη ορχιδέα που στολίζει τους θαμνότοπους μιάς χλωριδικά πλούσιας περιοχής του Κιλκίς . Αν και οι καλλιεργούμενες εκτάσεις δεν λείπουν από την περιοχή εντούτoiς το δύσβατο της περιοχής περιορίζει της ανθρωπογενής επιδράσης. Χαρακτηριστικό του φυτού οι έντονα μαύρες κηλίδες στα φύλλα , τα ανοιχτοκίτρινα άνθη με τα κόκκινα στίγματα στο κέντρο του χείλους. Μέχρι τώρα έχουν βρεθεί τρείς ομάδες σε τρείς περιοχές στο Κιλκίς γι αυτό και θεωρώ πως το φυτό βρίσκεται σε κίνδυνο εξαφάνισης από την περιοχή.

Orchis purpurea Huds.


Ορχιδέα η Πορφυρή.

Το άνθος του φυτού μόνο ένας ζωγράφος με πολύ πάθος για την δουλειά του θα μπορούσε να ζωγραφίσει . Το παιχνίδισμα των αποχρώσεων του κόκκινου  με το φωτεινό άσπρο του κάτω χείλους δημιουργεί την αίσθηση στον περιηγητή πως αντικρίζει πίνακα ζωγραφικής. Φυτό αρκετά ψηλό , το συγκεκριμένο έφτανε τα 59 cm. Οι πληθυσμοί στην περιοχή βρίσκονται σε αρκετά καλά επίπεδα ενώ στην περιοχή του Παϊκου η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη. 

Muscari comosum (L.) Miller


Μούσκαρι το Βοστρυχώδες.

Το όνομα του γένους Muscari δεν έχει σχέση με το γένος της αγελάδας. αλλά συνδέει την λέξη μόσχος (ουσία με δριμεία οσμή) με το φυτό . Το συγκεκριμένο είδος ονομάζεται και ασκορδούλακας και ο βολβός του αποτελεί εξαιρετικό έδεσμα στην Κρήτη . Το σχήμα τής ταξιανθίας του δεν μοιάζει με τα υπόλοιπα είδη του γένους γι αυτό και είναι εύκολα αναγνωρίσιμο. Πολύ συχνό σε εμφάνιση στο Κιλκίς και σε πολύ μεγάλους πληθυσμού . Θα το βρούμε ακόμη και στην μέση χωματόδρομων. Φαίνεται πώς το πιεσμένο έδαφος ευνοεί την ανάπτυξή του.

21 Απριλίου 2010

Allium ursinum

Άλλιο το Άρκτιο.

Το όνομα του είδους παραπέμπει στην αρκούδα " Ursus " . Η σύνδεση του φυτού με την αρκούδα βρίσκεται στις πολλές ιδιότητες που έχει το φυτό της οποίες γνωρίζει και χρησιμοποιεί το ζώο. Ουσιαστικά πρόκειται για το άγριο σκόρδο , αν και φαινοτυπικά τίποτα δεν δείχνει κάτι τέτοιο. Η μυρωδιά του φυτού όμως αμέσως παραπέμπει στο σκόρδο. Έχει σε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες τίς ουσίες του σκόρδου χωρίς όμως να δημιουργεί τις άσχημες παρενέργειες από την χρήση του , λογο του υψηλού ποσοστού χλωροφύλλης που έχει η οποία διασπά τίς ουσίες που προκαλούν την κακοσμία. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες πολλές για να τίς απαριθμήσω ενώ πολλά και τα σκευάσματα που κυκλοφορούν. Στο Κιλκίς είναι δύσκολο να το συναντήσεις , αν και σε όλη την Ευρώπη είναι πολύ συχνό. Ψάχνει ανήλια δροσερά έως υγρά μέρη για να αναπτυχθεί . Εκεί όμως που αναπτύσσεται δημιουργεί μεγάλους πληθυσμούς.

Asphodelus aestivus Brot.




Ασφόδελος ο Θερινός.

Στην Αρχαία Ελλάδα ήταν σύμβολο πένθους. Αναφορά στο φυτό κάνει και ο Όμηρος γράφοντας πως όταν ο Αχιλλέας επέστρεφε από το Βασίλειο των νεκρών διέσχισε το λιβάδι με τους Ασφόδελους. Σήμερα θεωρείται δείκτης άγονων περιοχών , πολλές τέτοιες υπάρχουν στο Κιλκίς και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα πρόβατα δεν μπορούν να φάνε τον βλαστό του φυτού αφού έχει κρυστάλλινες βελόνες , οι πληθυσμοί του φυτού έχουν αυξηθεί. Οι φαρμακευτικές του ιδιότητες είναι καρδιοτονωτικές καθώς και επουλωτικές. Υπάρχουν αρκετές αλοιφές με βάση το φυτό κατά δερματικών παθήσεων.

20 Απριλίου 2010

Thymus sibthorpii Benth.

Θυμάρι του Sibthorp.

Αρωματικό , αρτυματικό και μελιτογόνο φυτό. Από νωρίς τον Απρίλη ξεκίνησαν την άνθησή τους τα θυμάρια στο Κιλκίς. Και αναφέρομαι στον πληθυντικό γιατί θα γνωρίσουμε αρκετά είδη. Το ξηροθερμικό κλίμα της περιοχής βοηθάει στην  ανάπτυξη αυτού του γένους. Στον νομό έχουμε ξεκινήσει εξάλλου και μιά ομάδα με το όνομα ΜΥΡΕΨΟΣ www.aromaticplantkilkis.blogspot.com, με σκοπό την καλλιέργεια αρωματικών φυτών . Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα από αναλύσεις αιθέριων ελαίων είναι πολύ ενθαρρυντικά.

Alkana tinctoria Tausch.

Αλκάνα η Βαφική.

Πολυετής πόα με τριχωτό-ερυθρωπό βλαστό σχεδόν άκλωνο. Al-hanna (alkana) στα Αραβικά είναι η Χέννα. Γνωστή και με το κοινό της όνομα Βαφόρριζα, λόγω της ρόδινης χρωστικής που έχει η ρίζα του φυτού. Η χρωστική αυτή χρησιμοποιείται και σήμερα για τον χρωματισμό τροφίμων. Ίσως πρόκειται για την άγχουσα του Θεόφραστου η ρίζα της οποίας δίνει ρόδινη χροιά. Οι ρίζες του φυτού έχουν αντιβακτηριδιακές και αντιπυρετικές ιδιότητες.

16 Απριλίου 2010

Buglossoides arvensis L. (syn. Lithospermum arvense L.)


Λιθόσπερμο των Αγρών.

Είναι ετήσιο ζιζάνιο των αγρών που μπορεί να φτάσει τα 50cm . Η κοινή ονομασία του φυτού είναι Σκυλόγλωσσα. Τα φύλλα του είναι σπατουλοειδή τα κατώτερα ενώ τα ανώτερα έιναι άμμισχα γραμμοειδή. Κύρια εποχή άνθισής είναι ο Απρίλιος και ο Μαϊος , στό Κιλκίς όμως θα συναντήσουμε τα μικρά λευκά άνθη του ακόμη και στο τέλος του χειμώνα στίς περιοχές χαμηλού υψομέτρου, ανήκει στα φυτά που θα συναντήσουμε άνθισμένα τον Δεκέμβριο. Το όνομα Λιθόσπερμο το πήρε από το σχήμα και την σκληρότητα των καρπών του.

Muscari botryoides (L.) Mill.


Μούσκαρι το Βοτρυοειδές.

Πολυετές βολβώδες φυτό με βλαστό μέχρι 30cm. Ανθοφόρος βλαστός προμήκης με αραιά ταξιανθία και άνθη κρεμαστά κατά την ωρίμανση, περιγόνιο κυανό με λευκή οδοντωτή άκρη. Στο  εικονογραφημένο Βοτανικό - Φυτολογικό Λεξικό του Δ.Καββαδά αναφέρεται πώς το φυτό " Θεραπεύεται πρός κόσμον εις φυτοστοιχίας καί είς περιχειλώματα (μπορντούρες).
Το φυτό αναπτύσσεται σε αρκετά μεγάλους πληθυσμούς στο Κιλκίς και σχετικά εύκολο να αναγνωριστεί από την αραιή ταξιανθία, την λευκή άκρη του άνθους και το κυανό χρωματισμό του.

15 Απριλίου 2010

Salvia verbenaca L.


Ελελίφασκον το Ιεροβοτανοειδές.

Πρόκειται για το κοινώς αποκαλούμενο "Άγριος Βασιλικός" . Το γένος περιλαμβάνει πολλά αρωματικά φυτά, το όνομα του γένους εξάλλου προέρχεται από την λατινική λέξη "salveo" που σημαίνει καλή υγεία . Η ταξιανθία του φυτού χρησιμοποιείται για την παρασκευή εκχυλισμάτων. Οι σπόροι εξάλλου του φυτού χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό των ματιών καθώς και για την βελτίωση της όρασης. Το συγκεκριμένο είδος το συνάντησα για πρώτη φορά φέτος κοντά στην πόλη του Κιλκίς.

Ajuga chamaepitys L. Schreb.


Αγιούγκα η Χαμεπεύκη.

Η αυτού ταπεινώτης το Αγριολίβανο. Χαμηλό όμορφο φυτό με τριχωτό βλαστό και έντονα διχαλωτά  σκούρα πράσινα φύλλα . Το άνθος του που έχει χρησιμοποιηθεί και ως φωτογραφία υποδοχής του Flora Kristonia έχει έντονο κίτρινο χρωματισμό με ερυθρά στίγματα. Θα το συναντήσουμε σε πετρώδης περιοχές χαμηλού και μέσου υψομέτρου. Τα φύλλα θεωρούνται διουρητικά και εμμηναγωγά ενώ έχουν γίνει αρκετές έρευνες για την επίδραση εκχυλίσματος του φυτού κατά της πράσινης αφίδας στην ροδακινιά.

12 Απριλίου 2010

Alliaria petiolata


Αλλιάρια η Έμμισχος.

Φυτό που χρησιμοποιείται τόσο στην μαγειρική όσο και στην παραδοσιακή ιατρική. Η αγγλική ονομασία του φυτού είναι "Garlic Mustard" (σκορδομουστάρδα) .  Όταν τρίψουμε τα φύλλα του φυτού αναδύεται άρωμα σκόρδου, γι αυτό και η ονομασία του γένους Αλλιαρια που παραπέμπει στα κρεμμύδια. Τα φρέσκα φύλλα είναι πλούσια σε προβιταμίνη Α καθώς και σε βιταμίνη C ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε σαλάτες για να δώσουν την γεύση σκόρδου χωρίς τις παρενέργειες του σκόρδου. Χρησιμοποιείται στην λαϊκή ιατρική για τις ελαφρές αντιβιοτικές του ιδιότητες.

Muscari armeniacum Leichtlin


Μούσκαρι το Αρμενιακό.

Το κοινό του όνομα "Ψωμί του κούκου" . Είναι πολυετές βολβόριζο φυτό με 5-7 λογχοειδή φύλλα. Ο ανθοφόρος βλαστός φτάνει τα 40 cm και καταλήγει σε ανθοφόρο τσαμπί με πυραμιδοειδές σχήμα και αποτελείται από άνθη με απαλό κυανό περιγόνιο. Πρόκειται για είδος ενδημικό των Βαλκανίων.

Ornithopus compressus L.


Ορνιθόπους ο Πεπλατυσμένος.

Ετήσιο είδος με μαλακούς τριχωτούς βλαστούς που μπορεί να φτάσουν τα 50 cm. Άνθη κίτρινα 5-6 mm μήκος, 3-5 μαζί.Ο καρπός του είναι χέδρωπας σε σχήμα δρεπανιού πεπιεσμένος από τα πλάγια, χνουδωτός. Συνήθως σε αμμώδεις χέρσους τόπους. Το φυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως κτηνοτροφικό για την βελτίωση λειμώνων. Φαίνεται πώς είναι καλά εγκλιματισμένο φυτό με το περιβάλλον του Κιλκίς. Ίσως η χρήση του στην κτηνοτροφία δεν είναι άσχημη ιδέα.

Lamium bifidum ssp bifidum.


Λαίμιο το Δισχιδές.

Γνωστό και ως Λαβρόχορτο ή Νεροτσουκνίδα. Είναι μονοετές, λείο φυτό με καρδιοειδή πριονωτά φύλλα και λευκά άνθη και τριχωτούς ανθήρες. Το πάνω χείλος του άνθους δίλοβο, χαρακτηριστικό του είδους. Θα το συναντήσουμε στο χωματόδρομο που συνδέει το Ελληνικό με την Ποντοκερασία.

11 Απριλίου 2010

Glechoma hirsuta Waldst.& Kit.


Γλήχωμα η Δασεία.

Πολυετές ποώδες αρωματικό φυτό που το συναντάμε στην Νοτιοανατολική Ευρώπη. Εντυπωσιακά τα άνθη με την δίχειλη στεφάνη κυανού χρώματος σε μονόπλευρες ολιγανθείς ομάδες ( Δ.Μπαμπαλώνας - Μαυροβούνι Κρουσίων). Η συνάντηση με το φυτό έγινε σε μιά ρεματιά σε ξέφωτο του Μαυροβουνίου και κάτω από ψιλόβροχο. Εντυπωσιάστηκα από τον λαμπερό χρωματισμό του άνθους σα να φωτιζόταν από μέσα. Υπάρχουν αρκετές επιστημονικές εργασίες ανάλυσης των αιθέριων ελαίων καθώς και για την δυνατότητα συμμετοχή τους στο αγώνα κατά του καρκίνου.

Cruciata laevipes Opiz.


Σταυροειδής η Λεία.

Χαμηλό φυτό με ωχροκίτρινη εμφάνιση. Μοιάζει αρκετά με το γένος των Gallium, εξάλλου το συνώνυμό του είναι Galium cruciata. Τα κίτρινα άνθη του αναπτύσσονται από τις μασχάλες των φύλλων, τον οποίων η διάταξη είναι σταυροειδής. Το φυτό πολλαπλασιάζεται και με στόλωνες γεγονός που δημιουργεί μεγάλες ομάδες . Αυτή την εποχή είναι αξιοπρόσεκτο αφού έντονη είναι η αντίθεση του χρώματος μέσα στα καταπράσινα λιβάδια. Η ρίζα του φυτού μπορεί να δώσει κόκκινη βαφή ενώ προσδίδουν στο φυτό αντιρρευματικές ιδιότητες , αν και στις μέρες μας δεν χρησιμοποιείται συχνά. 

Veronica chamaedrys L.



Βερονίκη η Χαμαίδρυς.

Όμορφο πολυετές φυτό με τριχωτό βλαστό που φτάνει τα 30cm. Τα άνθη έχουν κυανή στεφάνη σε βοτρυοειδείς ταξιανθίες. Φαρμακευτικά το φυτό έχει την φήμη πώς καθαρίζει το αίμα , ενώ το τσάϊ από τα φύλλα του φυτού, χρησιμοποιείται κατά του άσθματος. Φυτό κοινό σε όλη την Ευρώπη, στο Κιλκίς θα το συναντήσουμε συχνά σε περιοχές προστατευόμενες από την απευθείας έκθεση στον ήλιο. Συνήθως στις παρυφές δασών και σε ξέφωτα. Η φωτογραφία είναι από την περιοχή της Επταλόφου.

Ophrys mammosa Desf.



Οφρύς η Μαστοφόρος.

Η πρώτη από τις Ορχιδέες του Κιλκίς που συναντάω το 2010. Εντυπωσιασμένος όπως πάντα από την ομορφιά του άνθους. Το γένος προσπαθεί να προσομοιάσει τα άνθη του με θηλυκά έντομα για να πετύχει την γονιμοποίηση του, το αποτέλεσμα πάντα εντυπωσιακό και πρωτότυπο. Ο κίνδυνος εξαφάνισης των φυτών μεγάλος. Για να βλαστήσει ο σπόρος του φυτού πρέπει να περάσουν αρκετά χρόνια ενώ το έδαφος πρέπει να περιέχει ιδιαίτερους οργανισμούς για να αναπτυχθούν. Οι Ορχιδέες προστατεύονται από την νομοθεσία ως επικίνδυνα προς εξαφάνιση φυτά.

Saxifraga bulbifera L.



Ρηξίπετρο το Βολβοφόρο.

Αν και το γένος πήρε το όνομά του από το γεγονός του ότι ώς ενδιαίτημα των φυτών χρησιμοποιούνται η σχισμές των βράχων, εντούτοις το συγκεκριμένο είδος αναπτύσσεται κυρίως σε χλοώδης περιοχές . Λεπτοκαμωμένο φυτό με λίγα φύλλα στον ανθοφόρο βλαστό και με τα κύρια φύλλα του να αναπτύσσονται  στην βάση , ενώ τα λευκά του άνθη έχουν στην εσωτερική τους επιφάνεια αδενώδης τρίχες. Μεγάλοι οι πληθυσμοί αναπτύσσονται στίς περιοχές του Ισώματος και του Ελληνικού.

Iris reichenbachii Heuffel



Ίριδα του Reichenbach.

Όμορφο πολυετές χαμηλό φυτό, ενδημικό των Βαλκανίων με έντονη παρουσία στο Κιλκίς. Αυτή την εποχή θα το συναντήσουμε κυρίως σε πετρώδης και χλοώδης περιοχές . Τα άνθη του φυτού είναι ανοιχτοκίτρινα ή κυανοϊώδη . Το πιο εντυπωσιακό στο φυτό είναι το σχήμα του άνθους και ιδιαίτερα ο σχηματισμός των δύο πετάλων που δημιουργούν την αίσθηση του ουράνιου τόξου. Οι περιοχές με τους μεγαλύτερους πληθυσμούς είναι αυτές τής Μαυροπλαγιάς και του Μεταλλικού, ενώ αρκετά συχνά το συναντάμε και λίγο έξω από την πόλη του Κιλκίς.

10 Απριλίου 2010

Silene conica ssp.subconica


Σιληνή η Κωνική

Τα φυτά του πολυπληθούς αυτού γένους χρησιμοποιούνται από πολλά λεπιδόπτερα ως τροφή για τίς λάρβες τους, αλλά και για τα ενήλικα άτομα. Γι αυτό και πολλές φορές θα συναντήσουμε τον κάλυκα του άνθους αλλά και τα πέταλα του φαγωμένα. Το γένος αποτελείται από φυτά των οποίων τα άνθη έχουν ιδιαίτερο  σχηματισμό συνήθως, όπως και στο συγκεκριμένο είδος, ο κάλυκας είναι διογκωμένος παραπέμποντας σε φούσκα , ενώ από το εσωτερικό, αναπτύσσονται τα ροζ πέταλα του φυτού καθώς και οι στήμονες. Οι τρείς στύλοι του φυτού συνήθως βρίσκονται στο εσωτερικό του άνθους. Πολύ συχνό φυτό σε άκρες των δρόμων αλλά και σε ξέφωτα σε όλο τον Νομό Κιλκίς.

Fritillaria pontica Wahlenb.


Φριτιλλάρια η Ποντιακή.

Λυγερόκορμο βολβώδες φυτό. Ρινοπέταλον κατά τον Γεννάδιο, κυβιστής κατά Ορφανίδη. Γνωστό και ως καλόγρια λόγω του σχήματος του άνθους που μοιάζει με καλόγρια που προσεύχεται. Το λατινικό όνομα του γένους προέρχεται από την λατινική λέξη ¨fritilus¨ που ήταν το κουτί μέσα στο οποίο κουνούσαν τα ζάρια πριν τα ρίξουν . Αρκετά συχνό σε εμφάνιση φυτό τόσο στο Μαυροβούνι όσο και στο Παϊκο.

9 Απριλίου 2010

Isatis tinctoria L.

Ισάτιδα η Βαφική.
Το φυτό αναπτύσσεται σε πολύ μεγάλους πληθυσμούς σε όλο το Κιλκίς ακόμη και μέσα στην πόλη όπου και έχει φωτογραφηθεί. Από τα φύλλα της Ισάτιδος, μετά από ζύμωση έβγαινε γαλάζια χρωστική ύλη που κάλυπτε για χρόνια τις ανάγκες σε μπλε. Ο Ηρόδοτος μάλιστα αναφέρει πως το χρώμα από το φυτό ήταν πολύ ανθεκτικό στό χρόνο, ενώ άντεχε και σε πολλές πλύσεις (ΕΛΜΟΥΤ ΜΠΑΟΥΜΑΝ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΛΩΡΙΔΑ). Η χρήση της χρωστικής σταμάτησε όταν αντικαταστάθηκε από το λουλάκι .

Papaver rhoeas L.

Παπαρούνα η Ροιάς.
Η γνωστή κοινή παπαρούνα που πλημμυρίζει με το έντονο κόκκινο χρώμα της όλο το Κιλκίς από τις αρχές του Απρίλη μέχρι και αργά το φθινόπωρο.Αυτό που δεν είναι πολύ γνωστό για το φυτό είναι πώς τα πέταλα της χρησιμοποιούνται ως ελαφρό κατευναστικό, ενώ συχνή είναι και η συμμετοχή τους σε διάφορους τύπους τσαγιού κατά του βήχα.Τον εντυπωσιακό σχηματισμό του καρπού της, ο οποίος αποτελείται από ένα κλειστό στρογγυλό δοχείο με τρύπες στην κορυφή , θα τον συναντήσουμε σε κατασκευές που βρέθηκαν από ανασκαφές στην Αξιούπολη  στον προθάλαμο του Αρχαιολογικού Μουσείου Κιλκίς .

6 Απριλίου 2010

Viola riviniana Rchb.

Βιόλα η Ριβινιανή.
Η τέταρτη σε σειρά εμφάνισης βιολέτα του Νομού. Σημαντική διαφορά από τις άλλες δυό μπλε βιολέτες η ύπαρξη βλαστού , πάνω στον οποίο αναπτύσσονται τα άνθη του φυτού. Οι μπλε αποχρώσεις του άνθους έχουν πιο απαλές αποχρώσεις από αυτές τής Εύοσμης και της Δασείας. Θα την συναντήσουμε τόσο στο Παικο όσο και στο Μαυροβούνι αλλά και στο Μπέλλες . Στην Ευρώπη θα την συναντήσουμε από την Σουηδία μέχρι και την Ελλάδα . Υπάρχουν αναφορές για χρήση των φύλλων και του άνθους στην μαγειρική.

5 Απριλίου 2010

Aremonia agrimonoides (L.) ssp. agrimonoides

Αρεμόνια η Αγριμονοειδής.
Το φυτό ανήκει στην ίδια οικογένεια με τα Τριαντάφυλλα, την Φράουλα και την Αγριμόνια ένα φυτό με το οποίο έχει πολλά κοινά σημεία όμως και μιά σημαντική διαφορά που είναι η παρουσία υπανθίου στην Αρεμόνια. Είναι χαμηλή πολυετής πόα , με φύλλα σύνθετα από 2-3 ζεύγη φυλλαρίων , άνθος με έντονο κίτρινο χρωματισμό των πετάλων, κάτι που την κάνει αξιοπρόσεκτη αφού την  εποχή αυτή δεν έχει έρθει ακόμη η πλημμυρίδα των χρωμάτων και των σχημάτων. Το φυτό φωτογραφήθηκε κάτω από την Γρίβα σε μια όμορφη περιοχή που δυστυχώς τα ρέματα αντί να στολίζονται μόνο από αγριολούλουδα , έχουν στις όχθες τους μεγάλες ποσότητες πλαστικού .Ο Homo anengephalus κάνει ξανά αισθητή την παρουσία του.

Bellis annua L.

Μπέλλα η ετήσια.
Η ετήσια μαργαρίτα πλημμυρίζει τις πλαγιές του Παικου , του Δύσσωρου αλλά και χλοώδης περιοχές σε όλο τον νομό, από το καταχείμωνο ακόμη, ενώ οι σπόροι ακόμη και σήμερα συνεχίζουν να βλαστάνουν. Το φυτό είναι γνωστό για τις αντισηπτικές και τις επουλωτικές του ιδιότητες τις οποίες γνώριζαν τα στρατιωτικά επιτελεία, από την εποχή ακόμη του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η αιμορραγία των τραυμάτων σταματούσε με την χρήση επιθεμάτων από φύλλα του φυτού.

1 Απριλίου 2010

Draba athoa

Δράβα η Αθώα.
Το όνομα του είδους πρέπει να προέρχεται από την χερσόνησο του Άθω οπου οι πληθυσμοί του φυτού είναι αρκετά μεγάλοι. Πολυετής , πυκνοφυής πόα, τριχωτή που φτάνει τα 15 cm. Ενδημικό φυτό των Βαλκανίων με κίτρινα άνθη και ίσια σέπαλα στην άκρη του ανθοφόρου βλαστού, 10cm πάνω από τα παράρριζα φύλλα. Φυτό με έντονη παρουσία στο Παϊκο και ιδιαίτερα στην βραχώδη περιοχή μετά την εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία στην Καστανερή. Καρφιτσωμένα πάνω στούς βράχους σε μια περιοχή αποψιλωμένη από τα αιγοπρόβατα , συνοδεύει το ανοιχτό μπλέ άνθος της Scilla bifolia .